Why open contracting is crucial for Myanmar

ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈ An interview with Thit Thit Han from Spectrum

PK Forum : What is 'open contracting', and why should it be a priority now for civil society groups to engage with? ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈကိစၥရပ္ဆိုသည္မွာ ျပည္သူ႔အတြက္ (သို႔) ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္မွ (သို႔) သက္ဆိုင္ရာ ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားအသီးသီးမွ ခ်ဳပ္ဆိုေသာ ဝယ္ယူမႈ ဆိုင္ရာ၊ လုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္မႈဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားကို ျပည္သူႏွင့္ အျခားပါဝင္ပတ္သတ္သူမ်ား ဥပမာ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္း႐ွင္မ်ားအား အခ်ိန္ႏွင့္ တေျပးညီ သတင္းအခ်က္အလက္ ထုတ္ျပန္ေပးျခင္းဟု ေယဘုယ် မွတ္ယူႏိုင္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ႐ွိေသာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈစနစ္သည္ အစိုးရအား ပြင့္လင္းျမင္သာ၍ တာဝန္ခံမႈျမင့္မားေသာ အစိုးရျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ပုဂၢလိကစီးပြားေရးလုပ္ငန္း အားလံုးအတြက္ မွ်တေသာ တန္းတူ ယွဥ္ၿပိဳင္ခြင့္ ရေစကာ ျပည္သူမ်ားအတြက္လည္း အရည္အေသြးျပည့္ဝေသာ ပစၥည္းမ်ား၊ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကို ရယူသံုးစြဲခြင့္ ရေစသည္။

အစိုးရသံုးစြဲေသာ ေငြေၾကးအားလံုးသည္ ျပည္သူ႔ ဘ႑ာေငြမ်ားျဖစ္သျဖင့္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ ရည္႐ြယ္သံုးစြဲေသာ ကိစၥရပ္မ်ားသည္ ျပည္သူမ်ားအတြက္ အမွန္တကယ္ အက်ိဳး႐ွိမ႐ွိ၊ ေပးထားေသာ ေငြေၾကးတန္ဖိုးႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေသာ ပစၥည္း (သို႔) ဝန္ေဆာင္မႈ ဟုတ္မဟုတ္ ျပည္သူဘက္မွ ေလ့လာဆန္းစစ္ႏိုင္ေသာ အေျခအေနတစ္ရပ္ကို ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈက ဖန္တီးေပးသည္။ ထို႔ျပင္ အစိုးရ၏ စာခ်ဳပ္ခ်ုဳပ္ဆိုမႈမ်ားႏွင့္ ဝယ္ယူမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား၌ ခ်စားမႈ(လာဘ္စားမႈ) အျဖစ္ႏိုင္ဆံုး နယ္ပယ္တစ္ခုျဖစ္ေနေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိထားသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရပ္သားစစ္စစ္ ဒီမိုကေရစီအစိုးရလက္ထက္တြင္ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္းမ်ား အေနႏွင့္ ျပည္သူတို႔၏ အခြင့္အေရးမ်ားကို ျမႇင့္တင္ထိန္းသိမ္းေပးႏိုင္ေသာ open contracting စနစ္ ျမန္မာျပည္တြင္ ထြန္းကားလာေစေရးအတြက္ တစ္ခန္းတစ္က႑မွ အားစိုက္ ႀကိဳးပမ္းရမည္ဟု ယံုၾကည္ပါသည္။

PK Forum: In particular you said that government procurement done wrongly could enflame tensions in the country? How would that happen? ဥပမာဆိုရလွ်င္ အကယ္၍ ျပည္ေထာင္စု အစိုးရသည္ open contractမ်ား ခ်ဳပ္ဆိုျခင္းႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး အာဏာပို႐ွိလာမည့္ အေျခအေနတစ္ရပ္တြင္ ႐ွိေနလွ်င္၊ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရမွ ႏိုင္ငံေတာ္ ဝယ္ယူမႈဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းဥပေဒမ်ား ျပဳလုပ္မည္ဆိုလွ်င္ တိုင္းရင္းသားအုပ္စုမ်ားဘက္မွ ေက်နပ္ၾကမည္မဟုတ္ေပ။ ယင္းအေျခအေနသည္ ရန္ကုန္ကဲ့သို႔ေသာ ေနရာမွ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုႏိုင္ေအာင္ ကူညီရာေရာက္ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရ႐ွိရသည္။

ဆိုလိုသည္မွာ အစိုးရအေနႏွင့္ တိုင္းရင္းသားေဒသမ်ားတြင္ လုပ္ေဆာင္မည့္ စာခ်ဳပ္စာတမ္း၊ လုပ္ငန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး ေဒသခံမ်ား၊ ေဒသခံပုဂၢလိကလုပ္ငန္းမ်ားကို ပြင့္လင္းျမင္သာေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မထုတ္ျပန္ၾကေသာေၾကာင့္ တိုင္းရင္းသားလုပ္ငန္းရွင္ မ်ားအတြက္ အလုပ္လုပ္ကိုင္ခြင့္ အခြင့္အလမ္းနည္းပါးေစသည္။ တနည္းအားျဖင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ မေက်နပ္ခ်က္မ်ား၊ တင္းမာမႈမ်ား တိုးပြားလာေစႏိုင္သည္။

PK Forum: We have talked before on this Forum about the importance of transparency in the extractive industry, and the issue has moved forward a long way in Myanmar in recent years. Do you think the issue of open contracting in Myanmar is as important as transparency in the extractive industry?

EITI ကဲ့သို႔ အမ်ားျပည္သူပိုင္ေသာ သယံဇာတ ပစၥည္းမ်ား ထုတ္ယူသံုးစြဲရာတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ (ျပည္သူ႔အတြက္) မည္မွ် အက်ိဳးအျမတ္႐ွိေၾကာင္း သိဖို႔ လိုအပ္သကဲ့သို႔ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ ဝယ္ယူမႈမ်ားတြင္ မွန္ကန္သင့္ျမတ္မႈ ႐ွိမ႐ွိ သိႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္သည္။ အေရးအႀကီးဆံုးမွာ ပုဂၢလိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား အထူးသျဖင့္ SMEs လုပ္ငန္း႐ွင္မ်ားအား မွ်တမွန္ကန္ေသာ ေစ်းကြက္ ယွဥ္ၿပိဳင္မႈ ေပးႏိုင္ေရးျဖစ္သည္။ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈ စနစ္သည္ ျပည္သူမ်ားကို လြယ္ကူလက္လွမ္း မီသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ေပးအပ္ႏိုင္သည့္အတြက္ အစိုးရႏွင့္ ရင္းႏွီးေသာ လုပ္ငန္းရွင္တစ္စု၊ လူတစ္စုသာ တင္ဒါေခၚယူမႈ သိ႐ွိရျခင္း၊ ၄င္းတို႔သာ တင္ဒါေအာင္ျခင္းမ်ား နည္းပါးသြားမည္ျဖစ္သည္။ ထိုမွ်မက ျပည္သူမ်ားဘက္မွ အစိုးရႏွင့္ ပုဂၢလိကစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား ခ်ဳပ္ဆိုၾကေသာ စာခ်ဳပ္မ်ားသည္ စာခ်ုဳပ္တန္ဖိုးႏွင့္ ေလ်ာ္ညီေသာ ရလာဒ္ရွိမရွိ စစ္ေဆးအကဲျဖတ္ႏိုင္ၾကသည္။

ဥပမာ အစိုးရမွ ေက်းရြာလမ္းတစ္ခုအတြက္ သိန္း၁၀၀၀ရွိေသာ စာခ်ဳပ္တစ္ခု ကုမၸဏီတစ္ခုႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ခ်ဳပ္ဆိုၾကလွ်င္ လမ္းခင္းေနစဥ္ ကာလအတြင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ လမ္းၿပီးေျမာက္သြားစဥ္ကာလ ေနာက္ပိုင္းတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒသခံ ျပည္သူမ်ားႏွင့္ အျခား ကုမၸဏီမ်ား အေနနွင့္ စာခ်ဳပ္တန္ဖိုးႏွင့္ ညီမညီ စစ္ေဆးလို႔ရသည္။ စာခ်ဳပ္တန္ဖိုးထက္ မ်ားစြာ အရည္အေသြး ညံ့ဖ်င္းေနပါက သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရဌာနသို႔ အစီရင္ခံတင္ျပႏိုင္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ open contracting system ကို transparency ရွိရွိ က်င့္သံုးႏိုင္ျခင္းသည္ EITI transparency ရွိဖို႔ကဲ့သို႔ ထပ္တူအေရးပါသည္။

PK Forum: What particular policy changes are needed? And how could civil society groups influence these?

Spectrum မွ ေလ့လာခ်က္အရ မည္သည့္ မူဝါဒကို ေျပာင္းလဲရမည္ကို အတိအက်ေျပာရန္ ေစာ လြန္းေသးသည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ open contracting ႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ မူဝါဒမ်ား ကိုယ္တိုင္က ရွင္းလင္းမႈ မရွိျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရွိရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရပ္ဖက္အဖဲြ႔အစည္းမ်ား အေနႏွင့္ လက္ရွိ အရပ္သား ဒီမိုကေရစီအစိုးရအား အမ်ားျပည္သူႏွင့္ဆိုင္ေသာ ပစၥည္းမ်ား ဝယ္ယူမႈ၊ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမႈႏွင့္ ပတ္သတ္ၿပီး မည္သို႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္သည္ကို ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္းလံုး႐ွိ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အပါအဝင္ ျပည္သူလူထု သိရွိႏိုင္ေအာင္ သင့္ေလ်ာ္မွန္ကန္ေသာ အခ်ိန္တြင္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ထုတ္ျပန္ေပးႏိုင္ရန္ တြန္းအားေပး ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ သို႔မွသာ ျပည္သူလိုလား ေတာင္းတေနေသာ ပြင့္လင္းျမင္သာၿပီး တာဝန္ခံမႈရွိသည့္ အရပ္သားအစိုးရစစ္စစ္ ခိုင္မာအားေကာင္းလာမည္ျဖစ္သည္။